“Wat heb je geleerd dan?”

Het is alweer een tijdje geleden dat ik een blog postte, maar ik vond dat ik wel even een pauze had verdiend. Vanaf 15 september heb ik een intensief programma gedraaid, met een voltijd opleiding en een gezin. We kwakkelden ook met het hele gezin de vakantie in, dus het was echt goed om even vakantie te nemen, aandacht te besteden aan echtgenoot en kinderen én zelf op te laden. Zo ben ik deze week weer fris begonnen!

Horizon in zicht

Twee weken voor de kerstvakantie zijn we met ons eindproject begonnen, het bouwen van een webapplicatie (dat voelde wat tegenstrijdig: beginnen met iets nieuws aan het einde van het jaar). We werken in groepjes van drie of vier en werken toe naar de eindpresentaties op de laatste dag van onze opleiding, vrijdag 28 februari. En dan, na het weekend, beginnen we bij onze werkgevers voor nog een half jaar opleiding in de praktijk. Het is voorbij gevlogen.

Wat heb je geleerd dan?

Die vraag krijgen we vaak, inmiddels ook van werkgevers. Het antwoord is al snel een opsomming van vaardigheden, van programma’s waarmee we kunnen werken, van programmeertalen die we kennen: een basis die we hebben meegekregen. Sommigen krijgen bij de nieuwe werkgever een spervuur aan technische vragen: een soort mondelinge overhoring. En dan ontdek je dat je al best wat weet maar ook nog heel veel niet.

Ik denk echter dat je deze vraag op verschillende manieren kunt beantwoorden. Technische feiten kun je namelijk naar verhouding gemakkelijk bijleren. We doen de afgelopen maanden niet anders en we zullen straks op de werkplek ook nog veel moeten leren.

Ten eerste heb je nu, zeker als je ‘blanco’ bent begonnen aan de opleiding, een basis in je hoofd, waaraan je al het nieuws dat je tegenkomt kunt ophangen. Dat vond ik het meest lastig in de eerste twee weken: dat al die nieuwe lesstof in een soort grote wolk in mijn hoofd terecht kwam en ik niet een metaforische boom had om de nieuwe stof aan op te hangen. Bij elk nieuw stapje in IT-land heb ik nu wel een referentiekader om het enigszins te kunnen plaatsen. Je zoekt naarstig naar herkenbare patronen.

Meer dan technische kennis alleen

Maar dat is niet alles. Deze opleiding heeft ons ook gevormd. Steeds weer zijn we in het diepe gegooid, in een zee zonder reddingsboei, en we hebben geleerd om niet in paniek te raken: om vindingrijk te zijn, om onderzoekend te zijn en oplossingsgericht. Niemand heeft het opgegeven.

Als we nog niet de nodige kennis in huis hebben, gaan we ernaar op zoek en leren het. We vragen het aan de docent, we leren van elkaar, we doen tutorials online of pakken er een boek bij. Of we proberen gewoon van alles uit. Deze opleiding heeft constant van ons geëist dat we een bepaalde houding aannemen die zo belangrijk is in een werkveld dat steeds in beweging is. Naast die technische basis moet je primair een goede leerhouding hebben en gedrevenheid om steeds weer nieuwe dingen te leren of nieuwe oplossingen te verzinnen.

Onderwijs kun je niet altijd afvinken

Dus misschien moeten we niet bij deze vraag alleen maar nadenken over afvinkbare lijstjes: van die zaken die je in een multiple choice-test kunt gooien. We moeten het juist ook hebben over die wat minder eenduidige doelstellingen of ‘opbrengsten’ van een opleiding. Op de langere termijn zit daar de grootste winst.

Ik dacht nog wel dat ik, na het verlaten van de lespraktijk van Grieks en Latijn, niet meer aandacht zou besteden aan de minder concrete doelstellingen van onderwijs. Dat ik een opleiding zou gaan doen die me uitsluitend technische kennis en vaardigheden zou leren.

Het heeft me verrast, ten positieve. Ik heb wat geleerd voor het leven: ik ben wat flexibeler en weerbaarder geworden en ik heb vertrouwen opgebouwd in mijn doorzettingsvermogen.

Je kunt dergelijke uitkomsten van onderwijs misschien minder gemakkelijk toetsen, maar het maakt een groot verschil.